لزوم تعبیه بند و درز حرکتی در نصب سرامیک

در استفاده از سرامیک پرسلانی و یا کفپوش های دیگر نظیر کاشی، سنگ و …. تعبیه بند و پر کردن آن با مواد بندکشی مناسب به یک اجرای بادوام و ماندگار کمک شایانی میکند. در ادامه چند مورد از مزایای تعبیه بند در نصب اشاره می کنیم:

توصیه های منابع فنی رسمی در خصوص تعبیه بند:

بند 17-3-1-4 فرش کف با سرامیک:

فاصله بین قطعات سرامیک 2 تا 5 میلی‌‌متر و عموماً بطور متوسط 3 میلی‌‌متر است.
استاندارد ملی ایران شماره 3-12495
بند 23-5 اتصالات: توصیه می شود عرض فضاهای اتصالات در کاشی کاری سرامیکی از 3 میلی‌‌متر کمتر نباشد.
استاندارد AS 3958-1
بند 5-4-6 سطوح تمام‌‌شده و بندها: برای عرض بند مقادیر زیر پیشنهاد می‌‌گردد:
کف:

سرامیک‌‌های پرس خشک: 3 میلی‌‌متر

سرامیک‌‌های اکسترود: 6 میلی‌‌متر

بدنه:

سرامیک‌‌های پرس خشک: 5/1 میلی‌‌متر

سرامیک‌‌های اکسترود: 6 میلی‌‌متر

تذکر 1: این مقادیر پیشنهادی برای عرض بندها در شرایطی همچون به‌‌کارگیری سرامیک‌‌های سایز بزرگ، اثرات دکوراتیوی و عوامل دیگر می‌‌توانند افزایش یابند.
تذکر 2: عرض بند از سطح سرامیک اندازه‌‌گیری می‌‌شود.

هشدارها و نکات مربوط به بند بین سرامیک‌‌ها:

• عمق بند جهت نفوذ مواد بندکشی حداقل به اندازه دو سوم ضخامت سرامیک باشد.

• قبل از بندکشی، باید تمام چسب‌های اضافی که در بندها وجود دارند قبل از خشک شدن خارج شوند. باید دقت شود که حین این کار آسیبی به سرامیک‌ها وارد نگردد. عرض بندها نیز در تمام سطح سرامیک شده باید ثابت باشد.
• جهت دستیابی به عرض یکنواخت برای بندها در تمام سطح سرامیک‌شده، استفاده از اسپیسر در بندها توصیه می‌شود.

• بندها باید هم‌تراز باشند. حداکثر مقدار ناهمترازی برای بندها 4 میلی‌متر در 2 متر طول است.
• قبل از بندکشی، به ویژه زمانی که نصب سرامیک با چسب صورت گرفته باشد، بندها باید کاملاً خشک باشند، زیرا وجود رطوبت تأثیرات مخربی خواهد گذاشت.

لزوم تعبیه درز حرکتی:

همانطور که می دانیم اجسام دارای ضریب انبساط حرارتی هستند و هر کدام با توجه به حالت فیزیکی که دارند به تغییرات دمایی پاسخ می‌‌دهند. افزایش طول در اثر تغییرات دما توسط "ضریب انبساط حرارتی خطی" تعیین می‌‌شود. این ضریب در واقع بیان می‌‌کند به ازاء هر درجه افزایش دما، جسم چه افزایش طولی خواهد داشت. ضریب انبساط حرارتی خطی به جنس جسم بستگی دارد و از ویژگی‌‌های آن است. میزان این ضریب متناسب با طول جسم و تغییر دمای آن است. در مورد سرامیک‌‌های پرسلانی این ضریب بطور متوسط در حدود
C-1°6×10-6 =𝞪 می باشد.
علاوه بر تغییرات دما، عوامل دیگری مانند تغییرات رطوبت و ترافیک عبوری نیز باعث حرکت سرامیک نسبت به بستر چسب می‌‌شود. با تعبیه درزهای حرکتی به تعداد کافی و در فواصل مشخص، از تنش‌‌های اضافی که در اثر حرکت سرامیک‌‌ها نسبت هم ممکن است ایجاد شود جلوگیری به عمل می‌‌آید و سرامیک‌‌ها از آسیب‌‌های احتمالی در امان می‌‌مانند.

توصیه های منابع فنی رسمی در خصوص تعبیه درز حرکتی:

استاندارد ملی ایران شماره 1-12495
بند 6-5 درزهای انبساطی
ملاحظات لازم در خصوص ایجاد درزهای انبساطی را باید در مرحله طراحی مد نظر قرار داد. عواملی مانند انقباض خشک شدگی و رطوبت و تغییرات دمایی باعث ایجاد فشارهای ناشی از جابجایی در سطح کاشی‌‌کاری می‌‌شوند که این فشارها گاهی اوقات می توانند باعث از دست رفتن چسبندگی، شکم دادن یا ترک خوردگی کاشی کاری شوند. گاهی ممکن است لازم شود درزهای انبساطی کاشی کاری از میان لایه کاشی و بستر آن عبور کرده و حداقل 6 میلی‌‌متر عرض داشته باشند. موقعیت درزهای انبساط را طراح در مراحل طراحی تعیین می کند که مثال هایی از این موقعیت ها شامل: روی درزهای انبساطی ساختاری، در زوایای عمودی داخلی و در مراکز 3 متر تا 5/4 متر بصورت عمودی و افقی، در مکانهایی که احتمال تشدید و تجمع فشارها وجود دارد (برای مثال به هنگام تغییر خطوط تراز) و… می باشد.
هندبوک TCNA:
فواصل قرارگیری درزهای انبساطی:
فضای داخلی از 6 متر تا 8 متر در هر جهت.
فضای خارجی و یا فضای داخلی که در معرض تابش مستقیم نورخورشید یا رطوبت قرار دارند از 5/2 متر تا 5/3 متر در هر جهت.
استاندارد BS 5385-1:
بند 6-5- درز حرکتی:
توصیه می‌‌شود درزهای حرکتی در محل‌‌های زیر تعبیه شوند:

• در امتداد درزهای حرکتی سازه‌‌ای
• محل برخورد سطح سرامیک‌‌شده با متریال دیگر
• محل‌‌هایی که جنس سطح بستر تغییر می‌‌کند
• در سطوح وسیع سرامیک‌‌شده در فواصل 3 تا 5/4 متری در هر جهت
• محل‌‌هایی که احتمال تمرکز تنش وجود دارد، مانند قسمت‌‌هایی که تراز تغییر می‌‌کند
  استاندارد AS 3958.1:
  بند 5-4-5- درزهای حرکتی:
  درزهای حرکتی به دلایل زیر در سطوح سرامیک‌‌شده تعبیه می‌‌گردند:
• جدا کردن سطح سرامیک‌‌شده از اجزای ثابت سازه‌‌ای نظیر ستون‌‌ها و دیوارها
• تقسیم سطوح بزرگ سرامیک‌‌شده به سطح‌‌های کوچکتر برای جبران کرنش‌‌های ایجاد شده به دلایل مختلف
• برای جبران ناپیوستگی‌‌های سطح بستر نظیر درزهای اجرایی و حرکتی آن

هشدارها و نکات مربوط به درزهای حرکتی:

• تمام بندهایی که به عنوان درز حرکتی در نظر گرفته می‌‌شوند، باید دارای مقطع مستطیلی بوده و لبه‌‌های صاف، مستقیم و همواری داشته باشند. نسبت عرض به عمق و ابعاد درزگیری که در درزهای حرکتی اعمال می‌‌شود، با توجه به توصیه تولیدکننده تعیین می‌‌گردد.
• حرکاتی که در اثر انبساط و انقباض ایجاد می‌‌شوند، می‌‌توانند باعث افزایش تنش بین سطح بستر و سرامیک شوند. در جاهای مشکوک به چنین حرکاتی که ناشی از تغییرات دما یا رطوبت هستند و نصب سرامیک را تهدید می‌‌کنند، می‌‌توان درزهای حرکتی بیشتری را در نظر گرفت تا به سرامیک‌‌های نصب شده آسیب نرسد.
• هنگام آماده‌‌سازی درزهای حرکتی قرار دادن فیلرهای ارتجاعی موقت، که بعد از نصب سرامیک قابل خارج کردن باشد، در دستیابی به درز حرکتی مناسب بسیار موثر است. این فیلرها سبب می‌‌شوند که مواد بندکشی یا سایر مصالح وارد این درزها نشوند. وجود مواد خارجی در درزها باعث جلوگیری از اجرای مناسب درزگیر می‌‌شود که این موضوع خود سبب عدم عملکرد مناسب درزهای حرکتی خواهد.

• استفاده از یک نوع درزگیر خاص ممکن است برای همه سرامیک‌‌ها مناسب نباشد. در این راستا باید توصیه‌‌های تولیدکننده ملاک قرار بگیرد
• درزهای حرکتی باید سطح مقطع مستطیلی داشته و نباید عرض آن‌‌ها در عمق تغییر کند و هیچگونه حفره‌‌ای نیز نباید در آنها وجود داشته باشد.
• به منظور جلوگیری از کثیف شدن سرامیک‌‌ها هنگام اجرای درزگیر، توصیه می‌‌شود لبه سرامیک‌‌ها با چسب کاغذی پوشانده شود.

توصیه های بندکشی و پرکردن درز حرکتی در سطح فرش شده با سرامیک پرسلانی:

توصیه می شود در فواصل مناسب با تقسیم سطح کار به بلوک هایی با ابعاد مناسب، در بندهای داخل بلوک ها از مواد بندکشی پایه سیمان و در بندهای اطراف بلوک ها از پروفایل‌‌های درز حرکتی استفاده نمود. در صورت عدم امکان استفاده از پروفایل، می‌‌توان از ترکیب پودر بندکشی پایه سیمان و مواد انعطاف‌‌پذیر پلی‌‌اورتان که دارای خاصیت انعطاف‌‌پذیری است استفاده کرد. بعنوان نمونه در شکل زیر مشاهده می‌‌شود که سطح سرامیک شده به 4 بلوک تقسیم شده و توسط ترکیبی از بندکشی مواد سیمانی (رنگ زرد) و موادبندکشی انعطاف پذیر (رنگ آبی) اجرا شده است. شایان ذکر است در این حالت عرض همه بندها یکسان می باشد.

در تصویر زیر مشاهده می‌‌شود که کف سرامیک‌‌شده با ترکیب مواد بندکشی سیمانی (رنگ زرد) و مواد بندکشی انعطاف‌‌پذیر (رنگ آبی) بندکشی شده است. همانطور که در تصویر مشخص است امتداد مواد بندکشی انعطاف پذیر قطع نشده و بصورت یک قاب اطراف سرامیک‌‌ها درآمده است.