برای شناخت بهتر علت افتادن سنگ نمای ساختمان و روش های جلوگیری از این مشکل باید تحقیقات بیشتری انجام داد و اطلاعات بیشتری کسب کرد.
نمای ساختمان مهم است زیرا فرصتی برای برجسته کردن طرح است. بسیاری از ساختمان ها دارای طرح های استانداردی هستند که با مقررات سازه ای مطابقت دارند اما فاقد هر گونه کیفیت و استاندارد هستند.
امروزه علاوه بر زیبایی درونی ساختمان، نمای بیرونی آن نیز نقش مهمی در بهره وری انرژی و زیبایی دارد. یک ساختمان استاندارد باید همزمان طراحی بیرونی و داخلی ایده‌آلی داشته باشد. با نوآوری های جدید در مصالح، ایده ها و طراحی، نمای ساختمان می تواند فرصت های زیادی را برای ساختمان ها ایجاد کند. با وجود تنوع در طرح های نما از مصالح مختلف و بکارگیری بهترین نوع سرامیک برای نمای ساختمان ممکن است سنگ ها یا مصالح دچار ریزش یا تخریب شوند.
درواقع نمای ساختمان یکی از جنبه های مهم و زیبای ساخت و ساز مدرن است و توجه ویژه ای به انتخاب تجهیزات مناسب برای ساخت آن می طلبد. یکی از پوشش هایی که در نمای ساختمان استفاده می شود سنگ و سرامیک می باشد که کاملا کاربردی و بادوام است و می تواند گزینه مناسبی برای نمای ساختمان شما باشد؛ با این وجود ممکن است در نظر نگرفتن روش نصب مناسب،یکی از علل افتادن سرامیک نما باشد.
در این مطلب دلایل رایج و پرتکراری را که علت افتادن سنگ نمای ساختمان هستند را با هم بررسی خواهیم کرد.
علت افتادن سنگ از نمای ساختمان چیست؟
افتادن سرامیک پرسلانی نما یا سنگ نما از چالش‌هایی است که برای اکثر ساختمان سازها مهم تلقی می شود که در پی برطرف کردن آن هستند. بعد از طراحی نمای ساختمان به زیباترین حالت ممکن، مهم است که به ماندگاری آن نیز توجه کرد. داشتن یک نمای بی عیب و مقاوم برای پایان کار یک ساختمان تجربه ای خوشایند را به همراه دارد که با بررسی علت افتادن سنگ نمای ساختمان می توان به این هدف رسید.
در اینجا به رایجترین دلایل افتادن سرامیک پرسلان یا سنگ نما اشاره شده است.
- زلزله
- ماسه نامناسب
- سیمان نامرغوب
- نشست ساختمان
- وزش باد و طوفان
- اسکوپ نکردن سنگ
- نفوذ آب به پشت سنگ
- انبساط و انقباض سنگ ها
- عدم اجرای درست بندکشی
- استفاده از سنگ های نامرغوب
- سنگ کاری روی سطح نامناسب
- استفاده از نمای برجسته بیش از حد
- عدم ترکیب درست مواد برای ملات
- پاک نکردن گرد سنگ بعد از برشکاری
- استفاده از سیمان خشک حین سنگ کاری
- انجام خدمات غیر اصولی در داخل ساختمان
- عدم استفاده از نبشی در مکان های مورد نیاز
- انتخاب روش نصب نامناسب
در ادامه مطلب هریک از این موارد را بررسی خواهیم کرد.
زلزله
زلزله در ریزش سنگ نما به صورت نیروی دینامیکی و افقی عمل کرده و باعث ایجاد ارتعاش و تغییر مکان ساختمان می‌شود. همین ارتعاشات و تغییرات مکانی با ایجاد عوارض مختلف باعث افتادن سنگ نمای ساختمان می شوند.
نیروهای دینامیکی حاصل از زلزله تنش‌های بزرگی را بر بدنه ساختمان اعمال می کنند. این تنش‌ها نقاط ضعف و ترک‌های سنگ های نما را تقویت کرده و منجر به خرد شدن قطعات سنگی می شود.
عدم رعایت استانداردهای لازم و مرتبط با مهندسی زلزله در ساختمان سازی عوارض جبران ناپذیری را به همراه دارد.
ماسه نامناسب در ملات
به سنگ ریزه هایی که برای ساخت ملات استفاده می شوند ماسه می گویند و ترکیب آنها با آب و سیمان، نقش مکملی را در میزان چسبندگی و کیفیت ملات ایفا می کنند. در شاخه مهندسی عمران، به سنگ دانه های درشت تر از ۰٫۰۷۵ میل و ریزتر از ۴٫۷۵ میل را ماسه می گویند.
براساس همین مقیاس، ماسه در سه سایز ریز، متوسط و درشت ارائه می شود. ماسه های کف دریا و رودخانه، بهترین نمونه و شناخته شده ترین نوع ماسه هستند که برای همه افراد آشنا هستند.
درواقع در ساختار ماسه های طبیعی مقداری خاک موجود است که مزایا و معایبی را برای ملات محیا می کنند. خاک طبیعی در ماسه موجب می شود کار کردن با ملات راحت تر شود و به طور استاندارد تا حدود 4 درصد، به این ترکیب اضافه می شود.
اما اضافه کردن بیشتر از این میزان، منجر به کاهش چسبندگی ملات و میزان مقاومت می شود. معمولا از ماسه شسته یا دوبارشور استفاده می شود که تا درصدی از خاک آن گرفته شود. وجود ماسه شسته یا دوبارشور، چسبندگی بالایی ایجاد می کند که برای تولید ملات، بهترین گزینه است و در نتیجه برای چسبندگی ملات به سیمان کمتری هم نیاز است.
استفاده از سیمان نامرغوب
سیمان اصلی ترین و کاربردی ترین ماده چسباننده در فرآیند ساخت و ساز است. سیمان به صورت پودری و در انواع رنگ و درجات کیفی مختلف تولید می شود. وجود تفاوت در ساختار این محصول کاربردهای مختلفی هم به همراه دارد. سیمان پس از ترکیب با آب سفت شده و پس از خشک شدن در برابر رطوبت مقاومت بالایی پیدا می‌کند. در صنعت ساختمان سازی سیمان رکن اصلی و مهمی محسوب می شود.
معمولا سیمان های قوی و با مقاومت بالاتر برای استفاده در نمای ساختمان استفاده می شود. به طور نسبی هر نوع سیمان را بنابر شرایط خاص و کاربردهای خاص استفاده می کنند و هر نوع باتوجه به کاربردی که دارند استحکام لازم را محیا می کنند.
در بین پیمانکاران و ساختمان سازان نوع سیمان را با شماره و تیپ مشخص می کنند. به عنوان مثال سیمان پرتلند با تیپ یک یا دو و ….
سیمان پرتلند نوع یک معمولاً در بسیاری از خدمات و امور ساختمانی به کاربرده می شود. پرتلند نوع 2 درواقع محصول اصلاح شده نوع یک معرفی می شود. سیمان پرتلند نوع 3 از گیرایی بالاتری برخوردار است که برای پروژه های مستلزم زمان و سرعت بالا استفاده می شود. به همین ترتیب هر نوع سیمان را طبق شرایط و کاربرد باید انتخاب کرد.
معمولا برای جلوگیری از افتادن سنگ نما که برای سنگ کاری نماها استفاده می شود سیمان پرتلند نوع 1 و 2 است. البته هر نوع را براساس شرایط منطقه و نوع آب و هوا انتخاب می کنند. طبق نظر کارشناسان سیمان پرتلند نوع 2 در محیط های مملو از یون کلر و سولفات توصیه نمی شود. علاوه‌براین در آب و هوای سرد هم این نوع سیمان پیشنهاد نمی شود.
پرتلند نوع یک در تولید بتن و ملات ساختمان سازی کاربرد زیادی دارد. درواقع برای انتخاب نمیتوان گفت کدام سیمان از دیگری برتر است چراکه هر یک براساس شرایط آب و هوایی و نوع کاربرد انتخاب می شوند. درکل طبق آمار میزان استفاده از سیمان پرتلند نوع 1 معمولاً ده برابر بیشتر مصرف دارد.
نشست ساختمان
نشست ساختمان از عوامل غیر قابل انکار و رایجی است که منجر به افتادن سنگ نمای ساختمان می شود. نشست ساختمان که از تراکم و فشار زیرساختی نشأت می گیرد باعث ایجاد تغییراتی در سطح و مکان عناصر سازه می شود. تأثیرات نشست ساختمان بر افتادن سنگ نما شامل موارد زیر می شود که هر کدام توضیح داده شده‌اند.
ضعف ساختاری : نشست ساختمان ضعف ساختاری ساختمان را تشدید می کند. چنانچه در ساختمان طراحی اصولی و استاندارد رعایت نشده باشد، نشست باعث بروز تنش ها و تغییرات اساسی در اجزای ساختمان می شود که منجر به ریزش سنگ نماها می‌شود.
تغییرات مکانی : تغییرات مکانی در اجزای ساختمان ممکن است موجب بروز تنش و ایجاد فشار در نقاط اتصال سنگ نما گردد، که در نهایت افتادن سنگ های نما را به دنبال دارد.
تراکم خاک : بروز تغییرات در تراکم خاک که در زیر ساختمان موجود است باعث نشست ساختمان می شود. این امکان وجود دارد که چنین تغییراتی موجب ناهمواری در سطح ساختمان و در نهایت ریزش سنگ شود.
تغییرات دینامیکی : نشست ساختمان می‌تواند باعث تغییرات دینامیکی در سازه شود که به سنگ نما فشار وارد کند. فشارهایی که وارد می شود احتمال بروزترک و شکستگی سنگ های نما را دارد که در نهایت منجر به ریزش آنها می‌شود.
ضعف اتصالات : نشست ساختمان آسیب به اتصالات بین اجزای ساختمان را ایجاد می کند. ممکن است اتصالات ضعیف بین اجزای ساختمان و سنگ های نما بر اثر نشست ساختمان به سقوط سنگ ها منجر شود.
درنتیجه برای جلوگیری از ریزش سنگ های نما براثر نشست ساختمان، اجرای اصولی استانداردها و همچنین مقررات لازم در طراحی و ساخت ساختمان، بکارگیری مصالح مقاوم و مرغوب و همچنین مانیتورینگ منظم در روند ساخت و ساز ساختمان، انتخاب روش نصب مناسب و طراحی سنگ های نما پیشنهاد می‌شود.
وزش باد و طوفان
علت افتادن سنگ نمای ساختمان براثر وزش باد و طوفان یک دلیل غیر قابل انکار است که قطعاً هر ساختمانی با آن مواجه شده است.
باد چنانچه شدید باشد در ریزش سنگ نمای ساختمان نقش زیادی دارد. معمولاً وزش باد برای سنگ های کار شده در کناره ها بسیار خطرناک خواهد بود.
اسکوپ نکردن سنگ
هدف از اسکوپ سنگ نما افزایش مقاومت در برابر زلزله و حصول اطمینان از عدم سقوط سنگ‌های در موقعیت تراز قائم می باشد. در این فرآیند، سنگ توسط اسکوپ سنگ نما که به شکل ابزارهای فلزی و ضد زنگ است به دیوار متصل می‌شود. در اکثر موارد سیم های اسکوپ به میلگردهای درون دیوار متصل می شود تا ایمنی کار را بیشتر شود.
اسکوپ به دو صورت پیش ساخته و سنگ نما با مفتول یا سیم اجرا می‌شود. در هر دو روش هدف از اسکوپ سنگ نما جلوگیری از سقوط سنگ نما است.
نفوذ آب به پشت سنگ نما
نفوذ آب به پشت سنگ نما به چند دلیل ممکن است منجر به ریزش سنگ شود. یکی از این عوامل، یخ زدگی است. وقتی آب وارد سنگ نما شود و براثر سرما منجمد و حجم آن بیشتر شود فشار آن نیز افزایش پیدا می کند. درنتیجه این فشار منجر به شکسته شدن سنگ نما و ریزش آن می شود.
انبساط و انقباض سنگ ها
یکی از علت های پرتکراری که در ریزش سنگ نما تأثیر زیادی دارد تغییر هوای گرم به سرد و بالعکس است. به همین دلیل است که در ابتدای فصل های سرد یا گرم ریزش سنگ ها بیشتر است. مثلاً تصور کنید پس از یک شب زمستانی و هوای سرد، در هنگام صبح با تابش خورشید هوا گرم شود، همین سرد و گرم شدن مطمئناً انقباض و انبساط و در نهایت ریزش سنگ های نما را به همراه دارد.
بندکشی اشتباه
بند کشی سرامیک پرسلان یا سنگ های نما از مراحل مهم اجرایی پس از اتمام نمابیرونی ساختمان است. این کار موجب پر شدن کلیه درزها می شود درنتیجه مانع از نفوذ آب به پشت سنگ یا سرامیک می شود.
ممکن است بندکشی سرامیک یا سنگ ها به مرور زمان دچار ریزش شوند. لذا بهتر است این موضوع را در بازهای زمانی مشخص شده چک کرد.
استفاده از سنگ های نامرغوب
سنگی که به عنوان نما انتخاب می شود باید تخلخل مناسب داشته باشد و ترک خوردگی و شکستگی نداشته باشد. نمای بیرونی ساختمان بیشتر در معرض آسیب های محیطی است و یکی از مکان های مهم در ساختمان تلقی می شود. دراصل وجود ترک و یا شکاف در سنگ ممکن است باعث نفوذ آب باران و گرد و غبار و در نهایت فرسایش نما شود.
یک سنگ نمای استاندارد و مورد تأیید، مقاومت کافی در برابر نفوذ آب را دارد و با قرار گرفتن در برابر عوامل مخرب شیمیایی و طبیعی مانند تغییرات دما و افزایش رطوبت، دچار آسیب نخواهد شد.
برای تشخیص سنگ سالم و مناسب برای نما ساختمان می توانید یک شی فلزی چند مرتبه به صورت ضربه ای به سنگ بزنید. درصورتیکه سنگ صدای شیشه داشت، این نوع سنگ برای کار در نما گزینه خوبی خواهد بود و بدون ترک و پوسیدگی است. در حال حاضر سنگ تراورتن به دلیل سبک بودن و جذب ملات بالا بهترین سنگ نما شناخته شده است.
عدم سنگ کاری روی سطح مناسب
ساختمان سازان باتجربه این نکته را می دانند که ملات سیمان روی برخی سطوح چسبندگی کمتری دارد. به عنوان مثال استفاده از ملات و سنگ روی سطوح فلزی و پلاستیکی چسبندگی نخواهد داشت.
به همین علت نماکاران حرفه‌ای مناطق فلزی یا پلاستیکی نما را با رابیتس می پوشانند تا از عدم چسبندگی سنگ نما جلوگیری کنند. این کار چسبندگی ملات سیمان را بر روی سطوح فلزی بیشتر می کند.
استفاده زیاد از نمای برجسته
متأسفانه برخی نماکاران و ساختمان سازان نماهای سنگی شلوغ را بیشتر می پسندند. ولی جدای از عدم رعایت اصول نصب سنگ نما، استفاده از نماهای برجسته بیش از اندازه، احتمال ریزش و افتادن سنگ را بیشتر می کند.
به کرار دیده شده که سنگ های نما در برخی بناها بدون رعایت اصول فنی و هیچ تکیه گاهی کار شده‌اند. پس توصیه می شود نمای سنگ را حتی الامکان ساده طراحی و اجرا کنند و در صورت نیاز به ابزار خوردن و استفاده از سنگ های برجسته، به اصول و قواعد مربوطه توجه داشته باشید.
ترکیب نادرست مواد برای ملات
برای تهیه ملات در پشت سنگ ترکیب زیر باید ساخته شود که شامل موارد زیر می شود :
سیمان
سیمان به عنوان ماده اولیه ملات انتخاب می شود. معمولاً برای این کار از سیمان پرتلند، عادی یا هیدرولیک استفاده می کنند. نوع سیمان می تواند در علت افتادن سرامیک نما نقش موثری داشته باشد.
ماسه
ماسه همراه با سیمان به ترکیب اصلی ملات نما ساختمان افزوده می‌شود. بهتر است ماسه کاملاً بدون خاک و خالص باشد تا چسبندگی خوبی ایجاد کند.
آب
آب را باید متناسب با میزان مخلوط سیمان و ماسه اضافه کرد تا ملات موردنظر به دست آید. دقت بالا در تناسب میزان صحیح آب در کیفیت ملات حائز اهمیت است.
اصلاح کننده ها (فیبر یا پلیمر)
در برخی پروژه‌ها از فیبر یا پلیمر در راستای افزایش مقاومت و اصلاح مشخصه های ملات استفاده می شود.
مواد افزودنی
برای ساخت ترکیب ملات سنگ نما و برخی پروژه ها، ممکن است از مواد افزودنی نظیر تنظیم‌کننده‌ها یا رنگ‌هایی استفاده شود. هریک از مواردی که برای ساخت ملات گفته شد و میزان هر کدام از این موارد برای داشتن یک ملات قوی اهمیت زیادی دارد.
کم یا زیاد بودن هر یک از این موارد باعث استاندارد نشدن ملات حاصله می شود. شایان ذکر است که عدم رعایت نسبت‌ها و دستورالعمل‌ها در ترکیب ملات باعث می شود ملات از خواص مکانیکی و مقاومت بهینه‌ای برخوردار نباشد.
عدم پاک کردن گرد سنگ پس از برشکاری
برای جلوگیری از افتادن سنگ نما این مسئله مهم است و حتما باید پس از برش کاری سنگ، گرد و خاک های ایجاد شده را تمیز کرد و بعد سنگ را در مکان موردنظر جای داد. در غیر این صورت گرد و خاک مانع از چسبندگی کامل سنگ به ملات می شود و احتمال افتادن سنگ از نما در آینده بیشتر می شود.
استفاده از سیمان خشک
به جرات می توان گفت سیمان خشک می تواند رایجترین علت افتادن سنگ نمای ساختمان باشد. متأسفانه برخی افراد برای ارزان تر شدن سنگ کاری کمی ملات پشت سنگ نما می ریزند و مابقی را سیمان خشک می ریزند تا بتوانند علاوه بر کاهش قیمت ها، سرعت روند کار را بیشتر کنند.
این کار موجب می شود سیمان خشک آب ملات را به خود بکشد و به اصطلاح باعث پوک شدن ملات شود. بنابراین علت افتادن سنگ نمای ساختمان عدم جذب کامل سنگ به ملات است. به همین دلیل برای تثبیت کامل سنگ یا سرامیک و جلوگیری از افتادن سنگ نما به هیچ وجه از سیمان خشک استفاده نکنید.
اجرای خدمات غیر اصولی درون ساختمان
سوراخ کاری های غیر اصولی و نامربوط در داخل ساختمان می تواند علت افتادن سنگ نمای ساختمان باشد. به عنوان مثال سوراخ کاری با مته نامناسب و بلند برای نصب پرده هم می می تواند در آسیب سنگ نما بی تاثیر نباشد.
عدم استفاده از نبشی در نقاط مورد نیاز ساختمان
علت دیگر افتادن سنگ نما عدم استفاده از نبشی در مکان های مورد نیاز ساختمان است. به عنوان مثال در ساختمان هایی که پیشانی جلو آمده دارند و یا طبقات پایین دارای عقب نشینی هستند حتما موظف هستند از نبشی استفاده کنند. نقش نبشی در این موارد این است که بتوان تا حدی بار نما را به آن تحمیل کرد.
انتخاب روش نصب نامناسب
انتخاب روش نصب نامناسب سنگ در نمای ساختمان، یکی از رایج ترین اشتباهاتی است که می تواند عواقب جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. این انتخاب نادرست، علاوه بر ظاهر نازیبا و کاهش عمر مفید ساختمان، می تواند خطرات جانی نیز به همراه داشته باشد.
بسیاری از افراد به دلیل کمبود اطلاعات کافی در مورد روش‌های مختلف نصب سنگ و مزایا و معایب هر یک، روش نامناسبی را انتخاب می‌کنند. گاهی اوقات، به دلیل تلاش برای کاهش هزینه‌ها، از روش‌های نصب ارزان تر اما نامناسب استفاده می‌شود که در درازمدت هزینه های بیشتری را به همراه خواهد داشت. همچنین انتخاب روش نصب بدون توجه به شرایط آب و هوایی منطقه، نوع ساختمان و جنس سنگ، می‌تواند به خرابی زودهنگام نما منجر شود.
کلام پایانی
جلوگیری از افتادن سنگ نما یک چالش مهم برای ساختمان سازان، نماکاران و صاحبان ساختمان است. برای این کار اولین راهکار شناخت علت افتادن سنگ نمای ساختمان و اجرای قوانین و اصول مربوط به آن است. باید بدانید که سختی و سستی انواع سنگ‌های نما یکسان نیست، به همین دلیل باید در همه جوانب نکات ایمنی مربوطه و اصول ساختمان سازی را رعایت کنید. روش های مختلفی برای جلوگیری از افتادن سنگ نما وجود دارد که توسط افراد متبحر و کارشناس های باتجربه قابل اجرا خواهد بود.